بررسی باستان شناختی محوطه مالین باخرز

محوطه مالین از محوطه های شاخص استان خراسان رضوی است که در جبهه جنوبی شهرستان باخرز و در موقعیت جغرافیایی ’58 °34 عرض شمالی و ’19 °60 طول شرقی، واقع شده است. وسعت بسیار زیاد این محوطه نشان از وجود شهری بزرگ از دوران اسلامی ایران دارد که در متون تاریخی نیز بارها به آن اشاره شده است. علاوه بر این، غنای آثار باقیمانده از این شهر، نشان دهنده جایگاه والای آن در مطالعات باستان شناستی ایران به ویژه در دوران اسلامی است. با توجه به آنچه گذشت، بررسی روشمند باستان شناختی این محوطه (با استفاده از گردآوری نمونه های شاخص)، به منظور کسب اطلاع از گاهنگاری، اوج استقرار و آبادانی، برهم کنش های منطقه ای، شناخت سفال غالب محوطه و هم چنین شناخت عوامل دخیل در شکوفایی و فروپاشی آن انجام شد و با تطبیق مطالعات اسنادی و میدانی (رهیافت تاریخی)، مشخص گردید که اگرچه منابع مکتوبی که درباره این محوطه سخن به میان آورده اند، از قرن سوم هجری عقب تر نمی روند؛ لیکن شواهد و مدارک به دست آمده از بررسی باستان شناختی نشان می دهد که شکل گیری این محوطه مربوط به دوران اشکانی و ساسانی می باشد. همچنین اوج رونق و آبادانی محوطه ی مالین مربوط به سده های میانی دوران اسلامی مربوط می شود. این مهم که بر اثر استعداد بالای اقلیمی در زمینه کشاورزی و قرارگیری بر سر شاهراه های مهم ارتباطی به وجود آمده بود، در دوره صفویه و در پی تشدید حملات ازبکان و افاغنه رو به افول رفت تا اینکه حیات این شهر مهم اسلامی به پایان رسید و جای خود را به «شهرِ نو» در نزدیکی محوطه ی مالین داد.